Terminologia Zadrużna

Kneziowie Zadrugi > Kneź Sławomir Łada - Maciej Czarnowski

TERMINOLOGIA ZADRUŻNA

ZADRUGA i jej pochodne:

zadruga (pisane przez małe „z") - kolektywny system organizacyjny w przedchrześcijańskiej Słowiańszczyźnie, w gospodarce oparty na wspólnocie rodowej (obejmującej najwyżej 100 osób). Opisał go Oskar Balzer, prof. UJ. W dzisiejszym języku serbochorwackim oznacza po prostu każdą spółdzielnię - kooperatywę.
„Zadruga" (pisane przez duże „z" i w cudzysłowie) - tytuł miesięcznika kulturoznawczego, wydawanego w latach 1937-1939 w Warszawie, z inicjatywy Jana Stachniuka.
Zadruga (pisane przez duże „z", ale bez cudzysłowa) - ruch umysłowy, wywodzący się z miesięcznika „Zadruga", i dzieł Jana Stachniuka, oparty na światopoglądzie naukowym, nacjonalistyczny (z tendencją neopogańską).
Zadrużanin - wyznawca i uczestnik Zadrugi.
Zadrużny - pochodzący od Zadrugi, właściwy Zadrudze.
Zadrużniacki - robiony przez zadrużan (np. impreza, przedsiębiorstwo).

NARÓD:

Zespół ludzi wspólnego pochodzenia, obyczajowości, języka i wspólnych losów dziejowych. Organizacją narodu jest państwo, którego celem jest bezpieczeństwo życia i mienia oraz rozwoju narodu.

NACJONALIZM:

W połowie XIX wieku wzmogło się w Europie poczucie odrębności narodowych, czego wyrazem była między innymi tzw. „Wiosna Ludów" w roku 1848. Dążenie narodów do zrzucenia obcej okupacji (Włochów, Czechów i Węgrów - austriackiej; Greków, Bułgarów i Serbów - tureckiej; Irlandczyków - angielskiej; Polaków - niemieckiej i moskiewskiej) nazwano nacjonalizmem. Czołowym bojownikiem tej sprawy był Włoch, Giuseppe Garibaldi (1807-1882), wódz w walce o wyzwolenie i zjednoczenie Włoch, republikanin i przeciwnik Papiestwa, orędownik niepodległości Polski. Nacjonalizm - to po prostu przeciwieństwo kosmopolityzmu i synonim konsekwentnego patriotyzmu. Natomiast pycha narodowa, wywyższająca własny naród, a dążąca do hegemonii nad innymi, nosi nazwę szowinizmu. Pod koniec XX wieku wśród przodujących cywilizacyjnie narodów aryjskich kultury zachodnioeuropejskiej rodzi się ruch wyzwolenia się z obcej rodzimej kulturze naleciałości, ruch integrujący nacjonalistów różnych narodowości, jako równoprawnych pobratymców.

ANTYSEMITYZM:

Słowniki wyrazów obcych i encyklopedie podają bałamutne objaśnienia terminu, mianowicie jako „wrogie stanowisko wobec Żydów", jako "uprzedzenie, nienawiść wrogość w stosunku do Żydów, co wiąże się z nacjonalizmem, rasizmem, nietolerancją". W ten sposób przedstawia się antysemityzm jako prymitywną ksenofobię, zacofanie, przesąd. Tymczasem antysemityzm zajmuje stanowisko nie wobec odmienności rasowej narodu żydowskiego, ale wobec ideologii wyznawanej przez ten naród, Bez gniewu i zapamiętania, a bezstronnie, rzecz się ma oto tak: antysemityzm — to przeciwstawienie się uzurpacji Żydów, jakoby byli oni „narodem wybranym przez Boga", jakoby byli oni „narodem wyjątkowym", „narodem fenomenem" (tak głosił żydowski czołowy polityk, Begin, premier Izraela), powołanym do panowania nad światem, W historii kultury europejskiej XIX i XX wieku kwestia żydowska jest jedną białą plamą. Szowinizm i uzurpacja żydowska sięga swymi korzeniami do świętej księgi judaizmu — Talmudu. Dzisiejsza potęga finansowa żydostwa, a co za tym idzie i polityczna (w tym opanowanie środków masowego przekazu) sprawiły, że kwestia żydowska jest dziś wszędzie tematem tabu. A krytyczne stanowisko wobec roli żydostwa we współczesnym świecie jest piętnowane jako zwyrodnienie, a nawet było karane śmiercią (w Związku Radzieckim). Stąd pochodzi rozpowszechnione fałszywe objaśnienie terminu "antysemityzm".

NEOPOGANIZM:

Niektórzy termin ten uważają za epitet ośmieszający, a nawet obraźliwy. Nie jest to pogląd słuszny. Słownik wyrazów obcych Michała Arcta (wyd. VII, 1921) daje takie objaśnienie: Neopoganizm — nowoczesny poganizm, ateizm i materializm. W nowożytności, ateizmie i materializmie nie ma nic śmiesznego ani obraźliwego. Poganami byli i Pitagoras, i Archimedes, i Hipokrates, i Demokryt, i Cicero, i Juliusz Cezar. Dzisiejszy cesarz Japonii i japońscy uczeni laureaci nagrody Nobla, Nehru, i Indira Gandhi -- to także poganie. Ścisła wszakże definicja powinna brzmieć: Neopoganizm to nowożytny poganizm europejski, oparty na światopoglądzie naukowym, odrzucającym mistycyzm. Według duńskiego uczonego Hoeffdinga (autora książki pt. „Filozofia religii"): poganin nie wynajdował wyimaginowanego „drugiego lepszego świata" jako ucieczki od zła ziemskiego. Cały otaczający świat uważał za arenę, na której człowiek ma dokonać czynów pożytecznych, bohaterskich, twórczych, znaczących. Stąd heroiczne ustosunkowanie się do otaczającego świata, a nie ucieczka od niego, jest znamienna, cechą światopoglądu pogańskiego. Polski myśliciel, Jan Stachniuk (1905-1963), twórca Zadrugi, wskazywał, że europejskie religie pogańskie stanowiły silne spoiwo społeczne, podczas gdy kosmopolityczne chrześcijaństwo to spoiwo niszczy, a więc zwycięstwo chrześcijaństwa w Europie uważał za regres cywilizacyjny.

W wierzeniach ludów pierwotnych istniały bóstwa i demony, i magia, tj. stosowanie zaklęć skierowanych do nich i różnych zabiegów mających na celu pozyskanie ich przychylności (np. ofiary, pokuty, antyfony). Ale w ciągu ostatniego tysiąclecia nauka i filozofia poczyniły ogromne postępy, zmuszające do odrzucenia wierzeń w demony. Jednakże ponieważ do zaspokojenia naturalnych potrzeb ludzkich niezbędna jest instytucja celebrująca ważne życiowo wydarzenia (narodziny, osiągnięcie pełnoletniości, zawarcie związku małżeńskiego, pochówek zmarłego itp.) powstają organizacje tzw. wyznaniowe, m.in. z zachowaniem (względnie przywróceniem) ograniczonej po przodkach a uświęconej tradycją pogańskiej obrzędowości. W obrzędowości tej stosuje się ceremoniały (użycie rekwizytów, gesty, inwokacje) ale już skierowane nie do bóstw, ale do umysłu solenizanta i towarzyszących mu uczestników uroczystości, a więc nie jest to już magią, ale teatralizacją i uwzniośleniem uroczystości. Jest to już pogaństwo zreformowane, unowocześnione, czyli neopogaństwo, w którym nie ma już miejsca na takie przebrzmiałe zabobony, jak magia, wróżbiarstwo, okultyzm. I właśnie przedrostek „neo-" oznacza nowoczesność takiego poganizmu.

SPIRYTUALIZM:

Wiara w istnienie niematerialnych istot myślących (duchów demonów, diabłów, aniołów). Wiara ta jest niedorzeczna (absurdalna) jako wewnętrznie sprzeczna — myślenie wszak nie jest możliwe bez mózgu, a z „niczego" nie może być zbudowane „coś". Przeciwieństwem spirytualizmu jest światopogląd Demokrytejski.

DEMOKRYTEJSKI:

Tak określa się dzisiejszy nowożytny światopogląd naukowy. Termin pochodzi od imienia greckiego filozofa Demokryta z Abdery (ok. 460 - ok. 370 p.n.e.), który dostrzegł, że cały otaczający nas świat jest zbudowany z bardzo drobnych elementarnych cząstek materialnych (dziś zwanych atomami, elektronami itd.). Nauka potwierdziła trafność koncepcji Demokryta. Światopogląd ten niektórzy nazywają „naturalistycznym", albo „materialistycznym", ale najodpowiedniejsza nazwa to — „naukowy".

DEIZM I TEIZM:

Oba terminy oznaczają pogląd uznający wiarę w istnienie boga, rozumianego jako przyczynę wszechrzeczy, przyczynę świata. Różnica między nimi jest wyraźna, ale często nienależycie rozumiana. Deizm — to wiara w Boga oparta na podstawie rozumu, a więc dopuszczająca utożsamianie Boga z przyrodą, czyli rozumiana panteistycznie. Deizm wywodzi się z filozofii Oświecenia (Wolter, J.J. Rousseau). Teizm jest wiarą w Boga osobowego, a wywodzi się z dawnych wyobrażeń, z judaizmu.

KULTURA:

Na ogół przez termin „kultura" rozumie się zespół aksjomatów zaaprobowanych w umyśle, z którego wywodzi się sposób pojmowania piękna, dobra i prawdy, a co za tym idzie — takie nastawienie umysłu, które powoduje twórczość na wszystkich polach działalności ludzkiej. Jan Stachniuk napisał oto tak: „Piękno, dobro i prawda — są to kategorie kulturowe, pragmatyczne, orientujące człowieka w historycznej rzeczywistości ciągłości dzieła. Kultura to sposób odczuwania, myślenia i zachowania się członka grupy, utrwalony w obiektywnym dorobku tworzycielskim spełniającego się człowieczeństwa. Przejawem kultury jest dorobek materialny i duchowy społeczności ludzkich, i to właśnie kultura je formuje przez uruchomienie działalności ich członków", To samo w języku filozoficznym: Kultura — to układ kantowskich imperatywów kategorycznych kreujących ideał nietzscheańskiego i stachniukowskiego człowieka heroicznego.

Dotychczas w codziennym obiegowym języku termin „kultura" jest używany w dwu znaczeniach:

1. układ idei inspirujących działalność

2. dorobek materialny i duchowy powstały pod wpływem tego układu, a więc efekt działania układu.

Aby uniknąć nieporozumień należałoby ów dorobek określać mianem „kulturotwórczość".

W użyciu są dwa przymiotniki:

1. kulturalny — odznaczający się kulturą, wykazujący kulturę.

2. kulturowy — dotyczący kultury, np. „czynnik kulturowy".

WSPAKULTURA:

To układ wskazań i zabiegów psychotechnicznych mających na celu maksymalne stłumienie naturalnych dążeń ludzkich i pogrążenie człowieka w absolutnej obojętności, aby zapewnić mu jego osobisty spokój duchowy. Pojęcie wspakultury wprowadził do socjologii Jan Stachniuk. Tak jak do zrozumienia procesów chemicznych niezbędne są pojęcia atomu, drobiny, powinowactwa i wartościowości pierwiastków, jak do zrozumienia zjawisk zmian dnia i nocy, pór roku, strefowości klimatycznej naszej planety, jej orbity, osi jej obrotu, tak do zrozumienia procesów historycznych niezbędne jest pojęcie wspakultury. Pojęcie wspakultury ma znaczenie uniwersalne i nieprzemijające.

M. S. Czarnowski